Porady dla rodziców- Kilka słów o wychowaniu

Kilka słów o wychowaniu.

O wychowaniu napisano już bardzo wiele i jeszcze dużo się napisze. Umyka ono jednoznacznym definicjom – jest sztuką.
W działaniach wychowawczych jest bardzo mało spraw oczywistych, które dałoby się ująć w proste stwierdzenia typu: rób to tak i tak, a osiągniesz taki to a taki wynik. Bardzo dużo daje praktyka i doświadczenie, ale czasami może się okazać, że właściwie one będą przeszkodą tam, gdzie najważniejszą podpowiedź da intuicja. Żadnych dyrektyw, recept, scenariuszy nie da się w działaniach wychowawczych bezkrytycznie zastosować.
Wychowanie zakłada istnienie osoby wychowującej i osoby lub osób wychowywanych. Musi między nimi zaistnieć pewien rodzaj kontaktu – relacja wychowawcza. W tej relacji dziecko i dorosły wzajemnie na siebie oddziałują.
Skuteczność wychowania w znacznym stopniu zależy od osoby wychowującego. Oznacza to, że aby zmienić dziecko często należy zacząć od zmiany siebie. Skuteczne wychowanie nie może mieć miejsca, jeśli wychowujący nie opiera się na jasnym i czytelnym systemie wartości, który sam posiada i realizuje.
Wychowanie jest to proces polegający na stwarzaniu sytuacji, w których dziecko zdobywa zdolność samokontroli i samooceny, uczy się odpowiedzialności za siebie, buduje system wartości, dojrzewa do decydowania o własnym losie. To jest odkrywanie w dziecku tego, co dobre i stwarzanie takich warunków, aby to dobro mogło się rozwijać. W każdym dziecku można dostrzec coś dobrego, trzeba tylko chcieć i umieć. Każdy z nas może nauczyć się dostrzegać dobro w dziecku i okazywać to w sposób wspierający je.
Podstawowym środowiskiem wychowawczym dziecka jest rodzina. Wszystkie działania podejmowane przez szkołę czy inną placówkę wychowawczą muszą być realizowane w ścisłej współpracy z rodzicami.
Dobrze byłoby, gdybyśmy wychowując patrzyli na dziecko w perspektywie 40 lat, a nie w perspektywie kilku minut, lub godzin.
Warto w tym miejscu zadać sobie pytanie: „Do czego wychowujemy dzieci?”
Wychowanie

Słowo wychowanie jest równoważne wyrażeniu

WY – dobywanie – na – jaw – co – chowane

Wydobywanie:
Aktywności rozumu, serca, woli.
Człowieczeństwa, osobowości, charakteru.
Wartości i norm moralnych.

Nie ma podziału na dobrych i niedobrych wychowanków lecz tylko na dobrych i niedobrych wychowawców !!!

Wychowanie to:
… przewidywanie, to wstępna gra
„jaki on malutki i biedny”
„jest jeszcze mały potem się zmieni”
O wiele łatwiej jest ukształtować młodego człowieka, aniżeli przemieniać starszego.

… dopingowanie
Wasze dziecko, musi konstruować swoje życie. Nie możecie Go w tym zastąpić ani zająć jego miejsca. Możecie jednak Je zachęcać, dopingować.
Upominanie może uczynić wiele, ale jeszcze więcej uczyni zachęta.
„największą rzeczą, którą potrafimy uczynić, to nie obdarzać kogoś całym naszym bogactwem, ale pomóc mu uświadomić sobie Jego bogactwo”
Filozof Luis Lavelle
… żyć w zgodzie z głoszonymi przekonaniami
Dzieci rosną na nasze podobieństwo: kiedy widzą ludzi szczęśliwych, także i one mają szansę na szczęście, kiedy wzrastają wśród ludzi przegranych, żyjących w niezgodzie z własnym sumieniem i one mogą okazać się przegrane.

… wyzwolić
Wychowywać to znaczy nie uzależniać
Wasze dziecko będzie musiało Was kiedyś opuścić.
Nie zamartwiajcie się.
Nie przesadzajcie.
„gorliwa matka to leniwa córka”

… zachęcać, a nie zabraniać
Wychowanie musi oparte być na miłości, nic tak bowiem nie przekonuje jak miłość. Wychowywać to znaczy tłumaczyć.
————————————————————————————————-
… uczyć wysiłku
„mojemu dziecku nie może niczego zabraknąć”
Przesadny dobrobyt kończy się zazwyczaj unicestwieniem osobowości.
Mówienie „nie” pomaga w dojrzewaniu. Dziecko, które przyzwyczajone jest do przestrzegania dyscypliny, stanie się z pewnością człowiekiem zdolnym do pokonywania trudności, i na odwrót, dziecko, które może zawsze robić co tylko zapragnie, stanie się człowiekiem wiecznie niezadowolonym, niestałym, nerwowym, zdziecinniałym.
„jeśli człowiek nie musi już o nic zabiegać o nic walczyć, niczego nie tworzy i niczego nie pragnie, to tak jakby już nie żył”
…obdarzanie pewnością
Jak to można osiągnąć?
Zachowujcie się tak jak rodzice, A nie jak koledzy.
Ojcowie i matki, którzy starają się zachować na „równi” ze swoimi dziećmi, nie mogą stać się dla nich zachętą do dojrzewania.
Brak autorytetu może mieć szkodliwy wpływ na wychowanie.
Żądanie od dziecka dyscypliny jest dowodem wielkiej do niego miłości.
Karanie / jaki rodzaj kary i jak ją egzekwować!/
Pochwała dodaje skrzydeł, pozwala odkryć w sobie energię.
Przykład – należy samemu przestrzegać tego czego się wymaga.

Znaki drogowe w wychowaniu:
Zakaz hałasowania

Wychowywać, to znaczy być tym na kogo się pragnie wychować.
Śliska droga

Wychowywanie jest zapobieganiem, jest postępowaniem uprzedzającym.

Zakaz wyprzedzania

Wychowanie to ofiarowanie dzisiejszego czasu tak, by przyniósł pożytek na jutro.
Stop

Wychowanie to ćwiczenie charakteru.
Strome wzniesienie

Rozpieszczanie to wprowadzanie w błąd, a nie wychowanie.
Spadające kamienie

Ciężkie słowa: „Ty….”
Wolna droga

Wychowywać to znaczy uniezależniać, pomóc dziecku stać się sobą samym.
Granice w relacji dorosły – dziecko.
Dzieci powinny być wychowywane w domach, w szkołach i placówkach, w których uczy się zasad moralnych i stosuje się je w praktyce. Zadaniem wychowawców jest nakładanie ograniczeń i pilnowanie ich przestrzegania. Dzieci natomiast nieustannie próbują te granice przekraczać. Dorosły to ten, który poznał swoje granice. Dzięki temu wie kim jest, może decydować o swoim życiu i dokonywać wyborów. Mając tożsamość pomaga zdobywać tożsamość dziecku.
Dzieci potrzebują zasad, które pomogą im nauczyć się rozróżniania dobra od zła, nadadzą ich życiu czytelną strukturę. To dorośli powinni je jasno określać, bo to zapewnia dziecku poczucie bezpieczeństwa. Jasne zasady powinny leżeć u podstaw sytuacji wychowawczych w domu i w szkole. Należy pamiętać, ze system dyscyplinujący dziecko powinien być zgodny ze standardami wnikającymi z praw dziecka, a przede wszystkim poszanowania jego godności. Nakazy i zakazy uczą dziecko jak żyć. Nie jest dobrze, gdy ich brakuje – powstaje wtedy zamieszanie. Ale nie jest też dobrze, gdy są zbyt surowe i sztywne, bo wtedy dziecko staje się buntownicze lub zalęknione.
Wychowanie powinno mieć na celu wykształcenie u dziecka zdrowych, mocnych a zarazem elastycznych granic. To one pozwalają wziąć na siebie odpowiedzialność za własne życie, to również one sprzyjają budowaniu relacji z innymi ludźmi. Granice nie są rzeczą wrodzoną – kształtują się w ciągu życia. Aby dojrzeć do prawdomówności, odpowiedzialności, wolności i pełni miłości musimy od najwcześniejszych lat uczyć się wyznaczania i respektowania granic.

„Granice pomagają pilnie strzec naszego serca. Wszystko, co nam służy, dobrze jest utrzymać wewnątrz „ogrodzenia”, trzeba natomiast chronić swój teren przed tym, co szkodliwe. Krótko mówiąc, granice pozwalają zatrzymać dobro i odgrodzić się od zła. Zdarza się jednak, że zło mamy w środku, a dobro jest na zewnątrz. Trzeba wtedy otworzyć granice, aby wpuścić dobro i wyrzucić zło – granice muszą więc być wyposażone w bramy…….. Ilekroć dobro jest na zewnątrz., trzeba otwierać się, by je „wpuścić do środka”. Inni ludzie mają nam do zaoferowania „dobre rzeczy” i trzeba się na nie „otwierać”. Tymczasem często zamykamy się na dobro płynące od innych ludzi pozostając samotni. Jednym słowem: granice to nie mury – nie mamy odgradzać się od innych ludzi, a przeciwnie – mamy być z nimi „jedno”, mamy tworzyć społeczności. Jednak w każdej społeczności poszczególnym jej członkom przysługuje pewna przestrzeń i zakres wolności. Granice własności muszą być na tyle przepuszczalne, by umożliwiły wymianę, i na tyle mocne, by chroniły przed niebezpieczeństwem”.

Konsekwencje jako naturalny wynik zachowania dziecka.
Zasady wprowadzania konsekwencji regulaminowej:
– Ustalamy regułę zachowania – jakiego zachowania oczekujemy, jakie
zachowania są dopuszczalne lub niedozwolone.
– W sposób klarowny i jasny pokazujemy dziecku jakie są granice naszej
tolerancji.
– Zapowiadamy dziecku określone konsekwencje nie przestrzegania
reguły.
– Stanowczo reagujemy na łamanie przez dziecko ustalonych ograniczeń.
– Złamanie danego ustalenia w naturalny sposób pociąga za sobą
konsekwencję regulaminową.
Wprowadzając nową konsekwencję regulaminową należy:
– Uprzedzić dziecko o zmianie „od dziś…….”
– Utrzymywać stanowczo nowa zasadę – stosować zapowiedzianą
Konsekwencję
W stosowaniu konsekwencji ograniczyć słowa do minimum – „minimum słów, maximum działania”

Tak chce dziecko:

Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć wszystkiego czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony.
Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję – poczucia bezpieczeństwa.
Nie bagatelizuj moich złych zachowań. Tylko Ty możesz pomóc mi zwalczać zło, póki jest to jeszcze możliwe.
Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy.
Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych.
Nie zrzędź. W przeciwnym razie muszę się przed Tobą bronić i robię się głuchy.
Nie bądź niekonsekwentny. To mnie ogłupia i wtedy tracę całą moją wiarę w Ciebie.
Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę Cię pytaniami. Może się wkrótce okazać, że zamiast prosić Cię o wyjaśnienie, poszukam ich gdzie indziej.
Nie wyobrażaj sobie, iż przepraszając mnie, stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować.
Nie bój się miłości – nigdy!!!
Rozmawiajcie, rozmawiajcie coś z tych słów na pewno pozostanie!

Bibliografia:
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Zeszyty Metodyczne Nr 1 Krótki przegląd historii wychowania. Warszawa 2006
A. Faber, E. Mazlish. Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Poznań 1998, Media Rodzina.
T. Gordon. Wychowanie bez porażek. Warszawa 1991
A. Kast-Zahn. Każde dziecko może nauczyć się reguł. Poznań 1999. Media Rodzina.J. Sakowska. Szkoła dla rodziców i wychowawców. Jak wychowywać ( str. 9praca zborowa). Oficyna Współczesna 1999